مقدمه:
از رسول خدا(ص) سخني صادر مي‌شد که داراي دو معني بود. سخني که به چيز و وقت معيني اختصاص داشته و سخني که همه چيز و همه وقت را شامل بود پس کسي که نمي‌دانست خدا و رسول او از آن سخن چه خواسته‌اند، آن را مي‌شنيد و از روي جهل، بر خلاف واقع و بر ضد آنچه قصد شده معني و توجيه مي‌نمود.
پس اين سبب‌ها باعث اختلاف مردم و پريشان ماندن آنان در روايتشان است.”"خلاصه خطبه ۲۰۱ نهج‌البلاغه”
خطبه ۲۰۱ نهج‌البلاغه بيانگر آن است که هرچند حديث در کنار قرآن يکي از دو مصدر دين‌شناسي است اما چون همانند قرآن از تغيير و تحريف مصون نيست،براي ورود به آن بايد به دانشي تخصصي به نام علم‌الحديث مجهز بود. دانش مهم و ارزشمندي که امروزه در رشته علوم حديث آموزش داده مي‌شود.
تعریف
دوره کارشناسی علوم قرآن و حدیث، عبارت است از مرحله‌ای که دانش‌پژوهان با دروس تخصصی رشته مربوط آشنا شده و در پایان، موفّق به اخذ مدرک کارشناسی در آن رشته می‌شوند.
• تذکر
این رشته تلفیقی از نظام آموزشی حوزه و دانشگاه است.
• اهداف کلی دوره
1. تربیت معلم قرآن و حدیث؛
2. تربیت مبلغ قرآن و حدیث؛
3. تربیت کارشناس در رشته مربوط؛
4. تربیت دانش‌پژوهان مستعد برای ورود به دوره کارشناسی ارشد.
• اهداف و سیاست‌های آموزشی
1. ایجاد زمینه تعالی اخلاقی و معنوی دانش‌پژوهان؛
2. توجه به معارف قرآنی در تدوین سرفصل‌ها و متون درسی؛
3. ایجاد توانایی تحقیق، تدریس و تبلیغ از طریق کسب مهارت‌های لازم؛
4. ایجاد توانایی استفاده از متون عربی (متون تفسیری و حدیثی)؛
5. پرورش توانایی استفاده از متون عربی (متون تفسیری و حدیثی)؛
6. شناخت فقه و اصول در حدّ لزوم و متناسب رشته؛
7. شناخت محورهای اصلی دروس رشته از طریق اختصاص حدّاقل 33٪ واحدها به آن؛
8. توجه به دروس مورد نیاز منطقه‌ای با اختصاص درصدی از زمان واحدها به آن؛
9. کسب اطلاعات عمومی در زمینه علوم و معارف اسلامی و آشنایی با مهم‌ترین آثار و منابع آن؛
10. فراگیری زبان عمومی (غیر از فارسی و عربی)
اهداف دیگر :
هدف اين رشته تربيت نيروي انساني متعهد و كارشناسان آگاه و متخصص در زمينه علوم قرآن و حديث جهت تحقيق، برنامه‌ريزي و آموزش اين علوم مي‌باشد. دانشجويان اين رشته مي‌توانند نقش مؤثري در تربيت نسل آينده كشور اسلامي و ساخت فرهنگ و اخلاق جامعه ايفا نمايند و از آنان انتظار مي‌رود نسبت به آموزش قرآن كريم و تعليم و ترويج علوم قرآني در همه مراكز ذيربط از جمله: آموزش و پرورش، صدا و سيما، سازمان‌هاي فرهنگي و تبليغي و... اهتمام ورزند. فارغ‌التحصيلان رشته كارشناسي علوم قرآن و حديث، شرايط لازم براي ورود به دوره‌هاي كارشناسي‌ارشد رشته‌هاي مختلف علوم انساني و ادامه تحصيل تا سطح دكتري را دارند.
رشته علوم حديث از سه منظر کلي به تبیین حديث مي‌پردازد :
۱ـ تاريخ و مصطلحات که در آن تاريخ تطور، تحول و پيدايش علم‌الحديث از ديدگاه اهل تشيع و اهل تسنن بررسي مي‌شود. همچنين معنا و مفهوم و اصطلاحات علم حديث، آموخته مي‌شود.
۲ـ علم‌الرجال، که به بررسي زندگي راويان حديث مي‌پردازد. براي مثال اگر يک حديث پنج راوي داشته است، زندگي هر يک از راويان بررسي مي‌شود که آيا راويان فوق ويژگي‌هاي لازم را براي نقل حديث داشته‌اند؟ آيا راستگو و ضابط بوده‌اند يا اينکه فراموشکار بوده و در حفظ و نقل حديث با تساهل و تسامح برخورد مي‌کرده‌اند؟
۳ ـ فقه‌الحديث که به فهم محتواي احاديث مي‌پردازد.
توانايي‌هاي لازم :
عربي و علوم معارف اسلامي در اين رشته اهميت ويژه‌اي دارد و دانشجويان بايد در اين دروس توانمند و کارآمد باشند. همچنين لازم است به مطالعه و تحقيق علاقه‌مند بوده و مشتاق فهم دين و فهم اسلام باشند. رشته علوم حديث از جمله رشته‌هايي است که در آزمون سراسري از بين داوطلبان هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو مي‌پذيرد.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغ‌التحصيل رشته علوم حديث مي‌تواند به عنوان کارشناس علوم اسلامي در دواير دولتي مشغول به کار شود و چون به زبان انگليسي نيز مسلط است، مي‌تواند به عنوان رايزن فرهنگي ايران در کشورهاي ديگر، مبلغ اسلام و اصول اسلامي گردد و در صورت ادامه تحصيل و کسب مدارج بالاتر به عنوان استاد در دانشگاه‌هاي داخل يا خارج از کشور فعاليت نمايد، چون در حال حاضر بعضي از دانشگاه‌هاي خارج از کشور مثل دانشگاه اردن يا لبنان علاقه‌مند به جذب متخصص علوم حديث شيعه از کشور ايران هستند. همچنين فارغ‌التحصيل اين رشته مي‌تواند در آموزش و پرورش به عنوان دبير ديني، مربي قرآن يا مربي امور تربيتي فعاليت نمايد.
درس‌هاي رشته علوم قرآني و حديث در طول تحصيل :
دروس پايه :
روش تحقيق، اخلاق، تاريخ اسلام، سيره پيشوايان ديني، زبان تخصصي، منطق، آشنايي با کليات علوم عقلي، کلام و عقايد اسلامي، تفسير مقدماتي، صرف و نحو کاربردي، قرائت و درک مفاهيم از متون حديثي، قرائت و درک مفاهيم از متون تفسيري، قرائت و درک مفاهيم از متون فقهي، آشنايي با فقه مقدماتي، آشنايي با اصول فقه، قرائت و تجويد قرآن کريم، علوم بلاغي، ترجمه عربي به فارسي، ترجمه فارسي به عربي، قرائت مطبوعات و استفاده از راديو، مکالمه و محاضره (سمعي و بصري)، آشنايي با فرق اسلامي، آشنايي با اديان توحيدي (زرتشتي، يهودي، مسيحيت).
دروس اصلي و تخصصي:
کتابت و تدوين حديث، شناخت محدثان، مصطلحات حديث، طريق تحمل حديث، جوامع حديثي متقدم و متأخر شيعه، جوامع حديثي متقدم و متأخر اهل سنت، اصحاب اجماع، توثيقات عام و خاص، احاديث موضوعه، ملاک‌هاي نقد حديث، فقه‌الحديث، آشنايي با علم رجال، راويان عادل و موثق، راويان ضعيف، آشنايي با کتب رجال شيعه، آشنايي با کتب رجال اهل سنت، مطالعات جغرافيايي درباره رجال حديث، سيري در نهج‌البلاغه و شروح آن، سنن‌النبي (ص)، تأثير حديث در ادبيات فارسي، سهم زنان در نشر احاديث.
