درباره استان قم

شهر تاريخي و مذهبي قم جايگاه ويژه اي در ميان مسلمانان ايران و جهان دارد
قم با تاريخي كهن و مردماني مومن ، متدين و خونگرم از ديرباز مورد توجه خاص و عام بوده و جايگاه ويژه‌اي درميان مسلمانان كشور و جهان دارد. اين شهر پرآوازه ، علاوه بر حرم مطهر حضرت معصومه(س) زيارتگاه عاشقان و دوستداران خاندان اهل بيت عصمت و طهارت (ع) و مسجد مقدس جمكران، و ....

استان قم در جنوب استان تهران، شمال استان اصفهان و شرق استان مرکزی در ایران واقع شده است. مرکز آن شهر قم است.

موقعیت استان قم
استان قم دارای مساحتی حدود 14631 کیلومتر مربع بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1375، به مرکزیت قم دارای یک شهرستان و یک شهر به نام قم بوده است که پس از آن پنج سکونتگاه بنام جعفریه (گازران سابق)، کهک، قنوات (حاجی آباد لک های سابق)، سلفچگان و دستجرد تبدیل به شهر شده اند. در سال 1375 جعفریه داری 5404 نفر و کهک 2448 نفر، قنوات 6675 نفر و دستجرد 1094 نفر جمعیت داشته‌اند .
 وسعت این شهرستان برابر با وسعت استان قم می‌باشد و دارای 5 بخش، 10 دهستان و 363 آبادی دارای سکنه است. پنج بخش آن عبارت اند از: جعفرآباد، خلجستان، مرکزی، سلفچگان و کهک می‌باشد .

اقلیم شهرستان
 آب و هوای قم در طبقه بندی اقلیمی کشور در زمره آب و هوای نیمه بیابانی (جزو اقلیم کویری و خشک) محسوب می‌شود چون نزدیک به منطقه بیابانی مرکز ایران است. تابستان های آن گرم و خشک و زمستان های آن کم و بیش سرد است اختلاف دمای سالانه نسبتاً زیاد و در اغلب اوقات خشکی هوا غلبه دارد. علیرغم آب و هوای خشک و نیمه بیابانی این استان مناطق خوش آب وهوایی اطراف شهر قم وجود دارد که برخوردار از آب و هوای سرد کوهستانی بوده و محل مناسبی برای گذران تعطیلات و ایام گرم سال می‌باشد.

مشخصات جمعیتی و اجتماعی شهرستان
 جمعیت شهرستان قم در سال 1375 برابر با 853044 نفر بوده است که 16/91 درصد آن در نقاط شهری ساکن می‌باشد. درقم طوایف (زند، گائینی، شاهسون، لک و...) زندگی می‌کنند.
 
قم با تاريخي كهن و مردماني مومن ، متدين و خونگرم از ديرباز مورد توجه خاص و عام بوده و جايگاه ويژه‌اي درميان مسلمانان كشور و جهان دارد.
 اين شهر پرآوازه ، علاوه بر حرم مطهر حضرت معصومه(س) زيارتگاه عاشقان و دوستداران خاندان اهل بيت عصمت و طهارت (ع) و مسجد مقدس جمكران، داراي دريايي از گنجينه‌هاي مذهبي و تاريخي است كه مي‌تواند براي بسياري از زايران و مسافران نوروزي جذاب و ديدني باشد.
 براساس شواهد تاريخي دوران پيش ازاسلام اين شهر به ويژه در عهد ساسانيان از شهرهاي آباد و نسبتا مهم بود.
 وجود آتشكده آذر يكي از آتشكده‌هاي مهم آن دوران درقم دليلي براين مدعاست.
 از ديگر شواهد تاريخي دستور كيخسرو به سورين قمي براي انتقال آتشكده قم به نزديك ساوه است، كثرت آثار زرتشتي مثل معبد، آتشكده، دخمه و... كه در اطراف قم وجود داشت با استناد به كتاب تاريخ قم دليل بر شهر بودن اين منطقه در قبل از اسلام مي‌باشد.
 اين شهر در سال ‪ ۲۳هجري قمري بدست سپاه اسلام به فرماندهي ابوموسي‌ اشعري فتح شد.
 مهمترين رخدادي كه درتاريخ قم روي داد و سير زندگي مردم را دگرگون ساخت اسلام آوردن مردم آن و پذيرش مذهب تشيع بود.
 اين مساله باعث مهاجرت بسياري از سادات و فرزندان خاندان نبوت و آل علي (ع) به اين شهر و اشاعه عقايد شيعه اماميه شود كه اين امر سبب شد تا به تدريج قم به عنوان يكي از مراكزبزرگ تشيع در جهان شناخته شود.
 مهاجرت دانشمندان و راويان شيعه به‌شهر قم از دوران اشعريون آغاز شد ودر سالهاي دوم وسوم هجري و بعد از آن رشد فزاينده‌اي به خود گرفت.
 پس از پذيرش اسلام و تشيع از سوي مردم قم سرنوشت سازترين رخداد تاريخ قم ورود پر بركت حضرت فاطمه معصومه(س) به‌اين شهر است.
 او بزرگترين دخترامام هفتم (ع) و برجسته‌ترين آنان بود، در پي عزيمت اجباري حضرت امام رضا(ع) به مرو در سال ‪ ۲۰۰هجري قمري، حضرت معصومه(س) تاب دوري از برادر نياورد و براي آگاهي از وضعيت ايشان سختي سفر را به جان خريد و از مدينه به قصد مرو حركت كرد.
 ايشان چون به شهر ساوه رسيد سخت بيمار شد و از همراهان خواست وي را به قم برسانند و آن حضرت پس از ‪ ۱۷روز سكونت در قم به آتش فراق امام همام خود سوخت و به سوي خدا شتافت.
 ازآن زمان به بعد مدفن مطهر اين بزرگ بانو در ايران به عنوان يكي از بزرگترين زيارتگاههاي اين سرزمين تبديل شد بطوريكه سالانه تا ‪ ۱۴ميليون زاير را از اقصي نقاط كشور به اين شهر مقدس مي‌كشاند.
 بارگاه حضرت فاطمه معصومه(س) دختر حضرت امام موسي كاظم(ع)، چون نگيني در تارك اين استان مي‌درخشد كه علاوه بربعد زيارت، ابنيه موجود درآن نمايانگر فرهنگ و معماري اصيل ايراني است.
 معماري بارگاه نوراني حضرت فاطمه معصومه(س) به نيمه دوم سده دوم هجري قمري برمي‌گردد.
 به استناد كتب تاريخي اين بنا در سده پنجم ه.ق توسط اميرابوالفضل عراقي از رجال دوره طغرل اول سلجوقي تجديد بنا شد.
 با آغاز سده دهم ه.ق و شروع فرمانروايي سلسله صفويان اين بنا بيشتر در معرض توجه قرار گرفت.
 در عصر قاجار در دوره فتحعلي شاه توجهي خاصي به قم و آستانه مقدسه شد چنان كه تزيينات كنوني به همراه رواق‌ها و بيوتات فعلي اغلب متعلق به آن عهد است.
 اولين گنبدي كه پس ازسايبان حصيري "موسي بن خزرج" بر فراز تربت فاطمه معصومه(س) دراواسط قرن سوم ه.ق بنا شد، قبه‌اي برجي شكل بود كه به همت حضرت زينب دختر امام جواد(ع) از مصالح آجر، سنگ و گچ ساخته گرديد.
 در سال ‪ ۴۴۷هجري قمري وزير طغرل به تشويق مرحوم شيخ طوسي(ره) ، گنبد مرتفعي را آراسته به نقش‌هاي رنگ آميزي و تزيينات آجري و كاشي بنا نهاد.
 اولين ضريح آن حضرت نيز در زمان صفويه به دستور شاه طهماسب از كاشي‌هاي هفت رنگ بنا شد كه در چند سال بعد از آن ضريحي فولادي جايگزين آن شد و در زمان فتحعلي شاه آن را نقره پوش كردند.
 حرم حضرت معصومه(س) داراي دو ايوان طلا وآيينه و دو ايوان كوچكتر مي‌باشد كه برفراز آن كتيبه‌اي به خط ثلث سفيد در زمينه لاجوردي، گرداگرد ايوان ساخته شده است.
 رواقها، دومسجد بالاسر، موزه، گنبد مناره‌ها، صحن عتيق با سردر و مقابر پادشاهان قاجاريه ،مقابر علما،پادشاهان صفوي، صحن نو و مسجد اعظم ازديگر قسمت‌هاي ابنيه تاريخي موجود دراين مكان مقدس مي‌باشد.
 همچنين وجود بيش از۴۰۰امامزاده درقم نيز برگ زريني از افتخارات مردم اين استان است كه با خود گذشتگي ميزباني خاندان پيامبراكرم(ص)بوده‌اند